Een beter 2010

2009 zal, wat de woningmarkt betreft, de geschiedenis ingaan als een beroerd jaar. Voor het eerst sinds lange tijd kwamen de woningprijzen onder druk te staan en werden er 30% minder woningen verkocht. De consument liet het afweten en hield de hand op de knip. Met de economische crisis op de achtergrond valt een prijsdaling van ongeveer 6% voor de gemiddelde koopwoning in feite nog mee, zeker als je beseft dat er verhoudingsgewijs meer goedkopere woningen werden verkocht. Het mag dan ook positief worden genoemd dat de gemiddelde woningprijs de afgelopen twee maanden licht is gestegen. De laagste woningprijs in Limburg werd in augustus gemeten. Ook het aantal transacties nam weer iets toe en dat is belangrijk voor de economie. Voorzichtig zou je kunnen zeggen dat het ergste voorbij is, maar zeker weten we dat niet.
Voor een goed functionerende woningmarkt zijn meerdere aspecten van belang, een daarvan is het consumentenvertrouwen. Dit wordt gevoed door ontwikkelingen in de economie, zoals een vaste baan en inkomen, de hoogte van de hypotheekrente, maar vooral emotie. Voorspellingen op economisch gebied wisselen elkaar in hoog tempo af. Terwijl de ene helft roept dat de crisis voorbij is, zien anderen nog lang geen einde aan de tunnel. De consument haakte eind 2008 af, terwijl er nog nauwelijks sprake was van een sterke stijging van werkloosheid of afname van het inkomen. Laten we maar aannemen dat de crisis in de loop van volgend jaar zijn ergste tijd gehad zal hebben, maar dat niemand in staat zal zijn het exacte moment ook maar bij benadering te voorspellen. Verder herstel op de arbeidsmarkt en zekerheid over het inkomen lijken onmisbare schakels. De discussie over aanpassing van de hypotheekrenteaftrek mag evenmin onvermeld blijven en kan opnieuw onrust veroorzaken.

Uiteindelijk zal de vraag naar woningen herstellen. Het is zelfs niet uitgesloten dat er sprake zal zijn van een inhaaleffect, omdat kopers hun woonwens hebben uitgesteld. Vast staat ook dat herstel van de vraag niet gelijkmatig over Nederland zal plaatsvinden. De woningmarkt volgt de economische ontwikkelingen en deze zijn op regionaal niveau zeer divers. In Zuid Limburg kunnen de demografische ontwikkelingen een extra belemmering vormen voor een krachtig herstel. Voor 2010 is enig optimisme gerechtvaardigd. Het aantal transacties zal zeker hoger liggen dan in 2009 en het prijsniveau zal een gevarieerd beeld opleveren, met lichte prijsstijgingen in gebieden met een grote woningvraag en stabilisatie of lichte daling in de economisch zwakkere regio’s.

Het echec van Dubai

Jarenlang gold het emiraat Dubai als de plek van onbegrensde groei. Nieuwbouwprojecten voor de particulier en zakenman, met honderdduizenden tegelijk, werden ze uit de grond gestampt. Iedereen die in de wereld iets voorstelde, moest er wel een plekje hebben. Het prachtige imago leek niet stuk te kunnen. In alles wilde de sjeik de grootste zijn, of het nou om de bouw van een hotel, luchthaven, bloemenveiling, of hoogste woontoren ging. Marktonderzoek was overbodig, de overtuiging van het ongekende succes was voldoende. Dubai wist de wereld te boeien met een uitgekiend marketingconcept en door wereldsterren, zoals Michael Schumacher, aan zich te binden met een gratis eiland. Het fiscale regime was ongekend vriendelijk en van een poldermodel had men nooit gehoord. Met strakke hand werden besluiten genomen en bouwwerken in no time uitgevoerd, veelal door goedkope Chinese en Indiase arbeidskrachten. Investeerders namen een of meer verdiepingen in een complex af en zodra het gebouw gereed was, werden de appartementen met aardige winst aan de eindgebruiker doorverkocht, dat werkte in de beginjaren uitstekend. Aan deze droom lijkt nu, versneld door de creditcrisis, een einde te zijn gekomen. Één palmeiland is gerealiseerd, de overige eilanden, elk goed voor ca. 1 miljoen inwoners (de omvang van Limburg), zullen waarschijnlijk nooit meer worden gerealiseerd. Nieuwe investeerders zijn er even niet en degenen die al geïnvesteerd hebben,  krijgen de woningen niet meer verkocht. Regelmatig lees je over prijsdalingen tot 50%.

Een paar jaar geleden was ik met collega’s op studiereis in Dubai. De eerste kreukjes waren toen al zichtbaar. Via prachtige videopresentaties liet men ons zien hoeveel er al verkocht en gerealiseerd was. Niettemin startte ontwikkelaars met het aanprijzen van woningen en appartementen met een gratis auto, terwijl wij Limburgse makelaars ongekend hoge provisies in het vooruitzicht kregen gesteld voor het aanbrengen van nieuwe klanten. Los van de nog onbegonnen crisis was men bezig een enorm overaanbod te creëren en wel zodanig, dat het op een gegeven moment wel fout moest lopen. Naast het overaanbod waren er nog andere kritische kanttekeningen bij Dubai te plaatsen. De temperatuur is in de wintermaanden aangenaam, in de zomer lopen deze echter op tot meer dan 40 graden en is een verblijf in de nabijheid van een airco slechts aan te raden. De enorme bouwactiviteiten en toenemende verkeersstromen op nog geen 4.000 km2, zorgen voor mobiliteitsproblemen, waarbij die van Nederland in het niet vallen. Door middel van techniek is veel op te lossen, maar niet alles. Met name de hype van Dubai ofwel de houdbaarheid van elke euforie. De rest van de wereld zit immers niet stil. Alleen al in het buuremiraat Abu Dhabi was men voornemens de ambities van Dubai in tienvoud te overtreffen. Een droom lijkt voorbij en aan de grootheidswaanzin van deze ministaat komt een abrupt einde. Wat rest zijn de prachtige dvd’s met beelden hoe mooi en groots het ooit had kunnen worden.