Kosten van een crisis

Nu de woningmarkt zo langzamerhand uit het dal begint te kruipen, lijkt het een goed moment om de balans van de crisis op te maken. De aanleiding weten we nog wel, dat was de financiële crisis in de Verenigde Staten. De impact was in Nederland vele malen groter dan in onze buurlanden Duitsland en België. Dat de crisis in Nederland er zo diep inhakte, had vooral te maken met de opstelling van banken, economen, planbureaus en de politiek die geen enkele visie of daadkracht vertoonde. De media wist het karwei, het voeden van het negatieve sentiment, vervolgens voortreffelijk af te maken.

Het berekenen van de schade is natuurlijk geen sinecure. Alles wordt breed gemeten maar dit soort zaken niet. Eén benadering is om te kijken naar onze totale economie en het aandeel van de woningmarkt en bouwsector daarin. De vastgoedsector is normaal goed voor 20 tot 25% van onze nationale economie. We weten ook dat de vastgoedsector nagenoeg gehalveerd is. Zo kun je globaal vaststellen dat deze halvering ons ongeveer 50 miljard per jaar heeft gekost. Een verlies dat wordt veroorzaakt door minder belastinginkomsten bij het rijk, meer werkloosheiduitkeringen etc. Het aantal werklozen is tijdens de crisis niet voor niets met 300.000 in aantal gestegen. Een ander referentiepunt is het verloop van de staatsschuld. Deze is in Nederland de afgelopen vijf jaar met 180 miljard gestegen tot 450 miljard euro, een bedrag waarover vervolgens jaarlijks rente moet worden betaald. De stijging van de schuld wordt weliswaar niet alleen veroorzaakt door minder belastinginkomsten en hogere uitkeringen. De injecties aan banken zullen hier in zitten en ook de investeringen en subsidies om de economie weer op gang te krijgen. Het gemiddelde van beide redeneringen levert een economische schade tot nu toe op van zo’n 200 miljard euro.

Daarnaast moeten we kijken naar de waardeontwikkeling van vastgoed. Voor de 7,2 woningen komt dit bij een daling van 35.000 euro per woning uit op 250 miljard euro. Voor het zakelijk vastgoed kan gerekend worden op een waardeverlies van 100 miljard euro. Sommigen zullen zeggen dat dit geen verlies is, maar vermindering van overwaarde. Niettemin hebben ca. een miljoen woningeigenaren het probleem dat ze onder water staan, de hypotheekschuld is hoger dan de woningwaarde. Zo viel onlangs te lezen dat bijna 20 procent van alle woningtransacties in 2013 met verlies gepaard ging, een probleem dat niet zo maar is opgelost. Directe schade en waardeverlies komen samen uit op 550 miljard euro, dat is het resultaat van de crisis. Kan ik effe vangen?